Ny utstilling: Bergkunst og landskap - historiar i berg frå steinalderen

Denne vandreutstillinga tek utgangspunkt i forsking frå Tromsø Museum. Gjennom doktoravhandlinga si har arkeologen Jan Magne Gjerde (UiT) synt at helleristingar og bergmåleri ikkje må tolkast berre ut frå sjølve figurane, men må setjast i samanheng med sjølve berget og omgjevnadane. Linjer og fargar i berget, plasseringa i landskapet, hellinga på bergflata, alt dette er med på å byggje opp historiene som bergkunsten fortel. For den som kan sjå dette, opnar det seg ei verd av bergbilete med fortellinga som tek oss nært inn på livet til folk som levde fleire tusen år før oss. Bli med og les bergkunsten som ingen har lese han før!

Utstillinga tek føre seg bergkunst frå Noreg, Sverige, Finland og Nordvest-Russland.

Kva er bergkunst?

Bergkunst er bilete laga i berg. Det er figurar som er hogge, slipne eller måla inn i berget. Sjølve berget sine naturlege strukturar, eller landskapet der berget ligg, speler og ei rolle i dei historiene bergkunsten fortel.

Det finst og bergkunst laga med andre teknikkar, kor figurane kan vere bora eller skore in i mjukt berg. I dag ser vi dei til dømes som hol, groper eller V-kutta linjer i berget. Dei opptrer oftast i kombinasjon med hogge figurar.

I Fennoskandia er det helleristingar og målingar som er vanlegast. Bergkunsten finn vi på bergflater, lause steinar eller somme tider i holer og hellerar.

Den eldste bergkunsten blei laga rett etter at dei første menneska busette seg langs kyststripa etter siste istid, for om lag 11 000 år sidan. Den yngste bergkunsten er berre nokre få hundreår gammal. Det meste av bergkunsten er laga i yngre steinalder, bronsealder og tidleg metalltid.

Forskarar ser no at element av naturen kring figurane spelar ei rolle i bergkunsten. Dei verkar i samspel med figurane og kan vere grunnen til at bergkunsten er plassert nett der dei er. Denne utstillinga viser døme på slikt samspel.

Tekst: Norges arktiske universitetsmuseum